Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, özel tiyatrolara 41 milyon 817 bin lirası bu yıl olmak üzere Kovid-19 salgınının başından beri toplam 116 milyon 682 bin lira meblağında çeşitli mali takviyeler sağladıklarını bildirdi.
Ersoy, TBMM Plan ve Bütçe Komitesinde, bakanlığının 2023 yılı bütçesinin sunumunu yaptı.
Birlikte ele aldıkları turizm ve kültür alanlarının birbirlerinin tamamlayıcısı olduğunu vurgulayan Ersoy, kültür alanındaki çalışmaları da bu anlayışla devam ettirdiklerini söyledi.
Kültür siyasetlerini belirlerken, Anadolu coğrafyasında hayat bulmuş tüm medeniyetlerin eşsiz yapıtlarını yüksek sorumluluk şuuruyla açığa çıkarmaya, müdafaaya, yaşatmaya ve gelecek jenerasyonlara eksiksiz bir biçimde aktarmaya öncelik verdiklerini belirten Ersoy, bu hassasiyetin tezahürü olarak UNESCO Dünya Miras Listesi’nde 2002’de 9 olan varlık sayısını 19’a çıkardıklarını, önümüzdeki yıl bu sayının 21 olmasını hedeflediklerini kaydetti.
Ersoy, 2002’de Dünya Miras Süreksiz Listesi’nde 18 olan varlık sayısının da 84’e ulaştığına işaret ederek, bu yıl yerli, yabancı, kurtarma ve sualtı hafriyatı, yüzey araştırmaları üzere çeşitli alanlarda ulaşılan 680 arkeolojik hafriyat ve araştırma sayısıyla dünyada en çok arkeolojik çalışma yürüten ülkelerin başında gelindiğine dikkati çekti.
Arkeolojik kazılarla yılda ortalama 5 bin 500 yapıtın müzelere kazandırıldığını, bu yılki hafriyatlarda yaklaşık 90 milyon lira kaynak kullanıldığını, 2023’te ise arkeolojik kazı çalışmaları için yaklaşık 200 milyon liralık bir kaynağın planlandığını bildiren Ersoy, bakanlık olarak son 20 yılda kültürel mirasın korunması için müzecilik alanında başarılar elde ettiklerini, kıymetli eserleri, modern müzecilik anlayışıyla sunan yeni müzeler açtıklarını, mevcut müzeleri yenilediklerini anlattı.
Ersoy, 2002’de 96 olan müze müdürlüğü sayısının bugün prestijiyle 120’ye, bu müdürlüklere bağlı müze sayısının ise 183’den 211’e yükseldiğini, 2002’de 59 olan özel müze sayısının ise 355’e ulaştığını belirterek, çağdaş müze binaları, yenilikçi stant biçimleri ve eğitim çalışmalarıyla müzelerin, milletlerarası standartlarda hizmet veren kültür kurumları haline dönüştüğünü ve dünya çapında pek çok mükafata layık görüldüğünü lisana getirdi.
“Kaçakçılıkla baş etmek istiyorsanız alıcıların iştahını kesmeniz gerekiyor”
Müzelerde 2022 sonu prestijiyle toplam 3 milyon 301 bin 789 yapıta mesken sahipliği yapıldığını, tarihi yapıtların en üst düzeyde korunması için eser kimliklendirme projesi başlatıldığını, yurt dışında bulunan Türkiye kökenli kültür varlıklarının iadesi için türel ve diplomatik yerde çok istikametli çalışmaların sürdürüldüğünü söz eden Ersoy, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu kapsamda, Bakanlığımız bünyesinde şube müdürlüğü düzeyinde yürütülen çalışmalarda daha fazla uzmanlaşma ve faal gayret için Kaçakçılıkla Çaba Dairesi Başkanlığı kurulmuştur. Bu alanda 4 bin 727’si bakanlığımızın atılım yaptığı 2018-2022 yıllarında olmak üzere 2002-2022 yıllarında toplam 9 bin 42 kültür varlığının ülkemize iadesi sağlanmıştır. Ülkemiz UNESCO ve başka milletlerarası kuruluşlar nezdindeki çok taraflı platformlarda belirleyici bir pozisyonda yer alırken, 12 ülke ile kültür varlığı kaçakçılığıyla çaba alanında ikili muahede imzalanmıştır. Bu ülkelerle ikili protokollerinizi yaptığınız sürece arz talep istikrarı zincirini bozuyorsunuz. Alıcılar artık Anadolu kökenli, Türkiye kaynaklı malları almaktan vazgeçiyorlar. Kaçakçılıkla baş etmek istiyorsanız alıcıların iştahını kesmeniz gerekiyor. Bu uygulamayı ısrarla sürdürüyoruz, yayabildiğimiz kadar ülkeye yayacağız.”
Kültürel ve tarihi kıymetlere kolay ve ucuz erişimi sağlamak gayesiyle Müzekart uygulamasını 60 liraya sabitlediklerini, bugüne kadar 15,6 milyon vatandaşın Müzekart ile buluştuğunu bildiren Ersoy, 2002’den bugüne kadar 2 bine yakın kültür varlığının proje, restorasyon, teşhir tanzim ve çevre düzenleme çalışmalarını gerçekleştirdiklerini, bunlardan 435’inin 2018’den bugüne kadar tamamlananlar olduğunu, bu yıl sonuna kadar 39 eserin daha restorasyonunun tamamlanacağını kaydetti.
Kız Kulesi’nin onarımı 2023’ün ilk çeyreğinde tamamlanacak
Ersoy, 2002 öncesi 10 yıllık dönemde 46 olan vakıf eseri ihya çalışmalarını 1714’ü 2018-2022’de olmak üzere toplam 5 bin 755’e çıkardıklarını, vakıf yapıtlarını ihya etmenin yanı sıra ilk-orta ve yüksek tahsil kapsamındaki gereksinim sahibi 27 bin 500 öğrenciye çeşitli fiyatlarda burs imkanı sağladıklarını anlattı.
İhtiyaç sahiplerine süratli ve sıcak yemek ulaştırabilmek için 2 taşınabilir aşevini birisi Eyüp İmaretinde, oburu de doğal afet halinde afet bölgesinde hizmet vermesi gayesiyle temin ettiklerini, taşınabilir araçların her biri tek seferde 350 şahsa sıcak yemek dağıtma kapasitesinde olduğunu söyleyen Ersoy, şöyle konuştu:
“2020’de ibadete açtığımız ve halkımızın yoğun ilgisine mazhar olan Ayasofya Camisi’nde Mimar Sinan ve Gaspare Fossati devrinde yapılan bakım ve tamir çalışmalarından sonra gerçekleştirilen en geniş kapsamlı onarım çalışması Bakanlığımızca titizlikle devam ettirilmektedir. Sultanahmet’teki Osmanlı döneminin tarihi tapu binasının restorasyonunu ve teşhir tanzimini de çağdaş müzecilik anlayışı ile gerçekleştirerek İstanbul ve Ayasofya’nın eşsiz tarihini ziyaretçilere sunmayı amaçlıyoruz.
İstanbul’un önemli simgelerinden Kız Kulesi’ni, milletlerarası onarım unsurları ve Bilim Konseyi eşliğinde restore ediyoruz. Planladığımız halde 2023’ün ilk çeyreği itibarıyla tamamlandığında İstanbul’un hoşlukları Kız Kulesi panoramasından gözlemlenebilecek.”
Alsancak Eski Tekel Fabrikasını restore ederek, kültür ve sanat merkezi olarak Mart 2023’te hizmete açacaklarını, hafızalara acı hatıralarla kazınan Diyarbakır E Tipi Cezaevinin de müzeleri, tiyatro salonu, atölyeleri, kütüphanesi ve açık hava etkinlik alanlarıyla müze ve kültür merkezi olarak işlevlendirileceğini hatırlatan Ersoy, şu bilgileri verdi:
“Hafıza müzemizde, yaşanan acılar ve ülkemizin acı anılarını oluşturan darbeler tarihi ve insanlık onuruna karşı işlenen kabahatlerin bir daha yaşanmaması için farkındalık oluşturmak için yerler oluşturulacak, Etnografya Müzemizde Diyarbakır kentinin ve kültürünün anlatımı yapılacaktır.
Açık hava arkeolojik stant yerinde MÖ 9 bine uzanan tarihi ile Gre Filla Neolitik yerleşimi kalıntıları ziyaretçileriyle buluşacak, atölyelerimizde Diyarbakırlı çocuklarımız, gençlerimiz ve bayanlarımız için eğitim ve sanat faaliyetleri gerçekleştirilecektir. Tiyatro salonunda sergilenecek oyunlar, çok emelli açık hava aktiflik alanında sinema ve gibisi etkinlikler ile kütüphane ve etüt salonlarında gençlerimiz, acı anılarla değil yüksek ülkülerle yetişecektir.”
Geçen yıl taşınmaz kültür varlıklarının proje, bakım-onarım, teşhir tanzim, onarımları ve yeni müze imali için yaklaşık 735 milyon lira harcandığını bildiren Ersoy, bu yıl ise bu alanlarda 2 milyar 400 milyon liralık bütçeyle çalışmaların gerçekleştirildiğini lisana getirdi.
Ersoy, mülkiyeti vatandaşlara ilişkin 236 tescilli taşınmaza da kültür varlıklarının korunması kapsamında bakanlık tarafından 28 milyon lira nakdi yardım yapıldığını kaydetti.
“Alan başkanlığı uygulamalarımızın ne kadar başarılı olduğuna bir kanıt”
Milletvekillerinden seçim bölgelerinde alan başkanlıkları kurulması tarafında talepler aldıklarına değinen Ersoy, “Biz alan başkanlıklarını birden fazla bakanlığın görev alanının çakıştığı bölgelerde kuruyoruz, bunu belirttikten sonra; bu taleplerin alan başkanlığı uygulamalarımızın ne kadar başarılı olduğuna bir kanıt olduğunu düşünüyorum.” dedi.
Ersoy, Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı aracılığıyla Türk tarihinin destansı anlarından birine mesken sahipliği yapan bölgeyi tarihi, kültürel, manevi pahaları ve doğal dokusunu koruyarak gelecek nesillere aktarmak ve tanıtmak maksadıyla onlarca proje yürüttüklerini anlattı.
Çanakkale Savaşları sırasında batan ve dalış topluluğunca çok talep gören savaş batıklarının, dalış turizmine açılması ve Gelibolu Sualtı Parkı’nın oluşturulmasının gerek Türkiye’de gerek dünyada büyük karşılık bulduğuna dikkati çeken Ersoy, 21 farklı dalış noktasıyla milletlerarası dalış topluluğunun gözünün Gelibolu Sualtı Parkı’na çevrildiğini söyledi.
Ersoy, 2023’te Çanakkale Zaferi’nin yıl dönümü 18 Mart’ta Seddülbahir Kalesi’nin açılışının yapılacağını, Şehitler Abidesi Çevre Düzenlemesi, Mustafa Kemal Yolu Projesi çalışmalarının da gelecek yıl gerçekleştireceğini ifade etti.
Kültür merkezi sayısının 2002’de 42 iken 2022’de122’ye yükseldiğini, bu kültür merkezlerinden 33’ünün yerel yönetimlere tahsis edildiğini belirten Ersoy, “Bakanlık görevine geldiğimiz 2018’den bugüne kadar büyük değer verdiğimiz kültür merkezleri projelerimiz kapsamında, içlerinde İstanbul Atatürk Kültür Merkezi’nin de yer aldığı, 10 adet kültür merkezimizi yurdumuzun çeşitli bölgelerinde halkımızın hizmetine sunduk.” şeklinde bilgi verdi.
Türkiye Kültür Yolu Festivalleri’nde 33 milyon bireye ulaşıldı
Türkiye Kültür Yolu Festivalleri’nin, bu yıl İstanbul ve Ankara’nın yanı sıra Çanakkale, Diyarbakır ve Konya olmak üzere 5 farklı kentte düzenlendiğini hatırlatan Ersoy, şunları kaydetti:
“2022 yılında toplam 7 şenlik gerçekleştirmiş bulunmaktayız. Konserlerden edebiyata, opera ve baleden tiyatroya, stantlardan çocuk aktifliklerine kadar 4 binden fazla aktiflikle 20 binden fazla sanatçı aracılığıyla 33 milyon şahsa ulaşılmıştır. Şenlikler mühletince TV, radyo, açık hava, dijital ve toplumsal medya mecralarında etkinliklerle şenlik tanıtımları yapılmıştır. Şenlikler için web sayfaları hayata geçirilmiş, şenlik kapsamındaki vilayetlerde ve etraf vilayetlerde 37 ülkeden toplam 175 yabancı basın ve kanaat liderlerine yönelik ağırlamalar gerçekleştirilmiştir.”
Festival şehirlerine gelecek yıl nisanda İzmir’in de ekleneceğini, Adana Portakal Çiçeği Karnavalı’nın da Türkiye Kültür Yolu Festivalleri kapsamına aldığını bildiren Ersoy, “Bir Türkiye markası olma yolunda, bizim beklentilerimizi bile aşan bir süratte ilerleyen şenlikleri, Gaziantep, Trabzon ve Erzurum’u da dahil ederek 2023 yılında 7 bölgemizdeki 10 vilayetimizde gerçekleştireceğiz. Bu şenlikleri, her yıl 5 yeni kent ekleyerek ve her yıl tekrar ederek ülkemizin her köşesine taşımak suretiyle kültür ve sanat hayatımızın ayrılmaz bir modülü haline getireceğiz.” sözlerini kullandı.
Rami Kışlası onarımı yıl sonunda tamamlanacak
Ersoy, çağdaş kütüphane anlayışı çerçevesinde nitelikli hizmetler verilebilecek özelliklere sahip yeni kütüphaneleri hizmete açtıklarını, Cumhurbaşkanlığı Yatırım Programı’nda yer alan 18 bina inşaatının, 10 projenin de ihale çalışmalarının sürdüğünü söyledi.
Kamu Eliyle Yapılan Kültür Yatırımlarını Destek Projesi kapsamında destek verilen 43 yerel yönetim projesiyle son 7 yılda 139 kütüphane açtıklarını, bakanlığa bağlı hizmet veren kütüphane sayısının 1257’ye yükseltildiğini vurgulayan Ersoy, halk kütüphanelerinin toplam kullanım alanını 400 bin metrekareye, oturma kapasitesini ise 120 bine yükselttiklerini, halk kütüphanesi üye sayısını ise 5 milyona ulaştırdıklarını kaydetti.
“Dünyadaki Türk-İslam yazmaları rezervinin çok değerli bir kısmına sahip olan Yazma Eserler Kurumumuz için Rami Kışlası’nda oluşturduğumuz kitap şifahanesi ile restorasyon ve konservasyon işlemleri kendi alanında dünya standartlarına kavuşturulacaktır.” diyen Ersoy, Rami Kışlası’nın yıl sonunda tamamlayıp açılışa hazır hale getireceklerini ifade etti.
“Özel tiyatroların projelerine yoğun şekilde destek”
UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri’nde 21 kültürel pahası yer alan Türkiye’nin bu alanda en çok unsur kaydettiren 4’üncü ülke olduğunu belirten Ersoy, 81 vilayetimizdeki Somut Olmayan Kültürel Miras Vilayet Tespit Kurulları vasıtasıyla toplam 297 ögenin ulusal envantere kaydedildiğini, envantere kayıtlı yaşayan insan hazinesi sayısının 67’ye ulaştığını, Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezi’ne kayıtlı 5 bin 270 sanatkarın bulunduğunu bildirdi.
Türk tiyatro sanatının ülke genelinde yaygın biçimde izlenmesini sağlamak ve yaşatmak gayesiyle yatırımların sürdüğünü ve özel tiyatroların her yıl artan meblağlarla desteklendiğini aktaran Ersoy, 2002 yılında 28 olan sahne sayısının 81, 1 milyon olan seyirci sayısının 2 milyon, 4 bin 63 olan temsil sayısının da 6 bin 863’e çıkarıldığını anlattı.
“Yerli Telif Eserlerin Desteklenmesi Projesi” kapsamında ilk defa oyunu sahnelenen 67 farklı projeye yaklaşık 1 milyon lira destek sağladıklarına dikkati çeken Ersoy, “Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi ilanının yapıldığı 11 Mart 2020 tarihinden bu zamana kadar özel tiyatrolara yapılan destekler kapsamında, 2020 yılında 486 tiyatroya 21 milyon 500 bin lira, 2021 yılında 567 tiyatroya 53 milyon 365 bin lira, 2022’de de 474 tiyatroya 41 milyon 817 bin lira olmak üzere toplam 116 milyon 682 bin lira fiyatında çeşitli mali dayanaklar sağladık. 2023 yılında da özel tiyatroların projelerine ağır biçimde dayanak vermeye devam edeceğiz.” ifadelerini kullandı.
Telif hakkı sahiplerine ve eserlere hak ettikleri korumanın sağlanması için gerekli mevzuat çalışmaları, korsanlıkla mücadele, eğitim, farkındalık ve sektörel destekleme faaliyetlerinin de sürdüğünü bildiren Ersoy, “2022 yılının birinci 10 ayı prestijiyle 327 milyon 198 bin 922 adet kitap bandrolü ve 904 bin 905 adet sinema-müzik-bilgisayar oyunu bandrolü olmak üzere toplamda yaklaşık 328 milyon adet bandrol verilmiştir.” dedi.
Bağlı kuruluşların faaliyetleri
Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumunun 29 Ekim 2020 itibarıyla dijital ortamda erişime açtığı “Atatürk Ansiklopedisi”ne bugüne kadar 800’e yakın madde yüklendiğini ve 4 milyonun üzerinde kişi tarafından ziyaret edildiğini belirten Ersoy, Milli Eğitim Bakanlığı ile imzalanan protokol kapsamında 29 Ekim 2023’e kadar 68 ilde, 92 sosyal bilimler lisesinde “Atatürk Kitaplığı” açmayı planladıklarını anımsattı.
Yüksek Kurum tarafından Atatürk’ün yaşam öyküsünün gelecek yıl 11 dile aktarılarak, fikirlerinin yurt dışındaki genç kuşaklar tarafından da tanınmasının sağlanacağını vurgulayan Ersoy, bu konuda “Türkiye’nin 100 Yıllık Birikimi” ve “Genel Okuyucuya Yönelik Kitap Serisi” başlığıyla 2 ayrı prestij eser serisinin hazırlanacağını anlattı.
Bakan Ersoy, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığının (TİKA) 2002’de 12 olan yurt dışındaki ofis sayısının bugün 60 ülkede 62’ye ulaştığını, faaliyet alanına girmiş ülke sayısının 170 civarında olduğunu ve yılda 2 bin civarında proje ve faaliyet uygulandığı bilgisini paylaştı.
Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığının çalışmalarına değinen Ersoy, “Türkiye Bursları kapsamında ülkemizde 148 ülkeden yaklaşık 16 bin 500 uluslararası öğrenci, 78 farklı şehirde 141 üniversitede lisans, yüksek lisans ve doktora düzeyinde yüksek öğrenim görmektedir. Türkiye Burslarına 2022’de 172 ülkeden 165 bin 691 başvuru alınmış ve 4 bin aday burslandırılmıştır. Türkiye Burslusu yaklaşık 9 bin 750 öğrenciye çeşitli şekilde barınma desteği sağlanmıştır.” biçiminde konuştu.
Yunus Emre Enstitülerinin ise 55 ülkede 66 kültür merkezi bulunan ve kültürel diplomasinin en kıymetli yapı taşlarından biri haline geldiğini söz eden Ersoy, 2022’de 200 binin üzerinde kişiye Türkçe eğitimleri verildiğini, Türkçe öğretimi faaliyetlerinin daha kaliteli bir niteliğe ulaşması adına 7 eser yayımlandığını, 37 ülkede Türkçe Seviye Tespit Sınavı ve orta ve büyük ölçekte 700’ün üzerinde kültür- sanat faaliyeti gerçekleştirildiğini bildirdi.
“Türkiye’nin inşası ve ihyası yönünde çalışmalarımızı sürdüreceğiz”
Bakanlığın 2021 yılı kesin hesabı ve 2023 için öngörülen bütçe ödeneklerine ait bilgi veren Ersoy, “Bağlı ve ilgili kuruluşlarımız dahil olmak üzere 7 milyar 986 milyon 967 bin liralık 2021 yılı yıl sonu ödeneği Bakanlığımızın siyaset ve maksatları doğrultusunda kullanılmıştır. Bakanlığımıza tahsis edilen bütçenin tesirli, ekonomik ve verimli kullanımına itina gösterilmiştir. 2023 yılı bütçemiz ise bağlı ve ilgili kuruluşlarımız dahil olmak üzere 16 milyar 505 milyon 839 bin lira olarak öngörülmektedir. Bu bütçemizin 11 milyar 933 milyon 584 bin lirası cari bütçe, 4 milyar 572 milyon 255 bin lirası yatırım bütçesi olarak öngörülmüştür.” şeklindeki bilgileri paylaştı.
Cumhuriyetin 100’üncü yılında kültürel zenginliği ve çeşitliliği koruyarak gelecek kuşaklara aktaracaklarını, kültürel ve sanatsal faaliyetlerin yaygınlaşmasına katkı sağlayacaklarını dile getiren Ersoy, “Sürdürülebilir bir turizm anlayışıyla ülkemizin dünya turizmindeki hissesini artıracak insan odaklı, saygın, emniyetli, yenilikçi, etrafa hassas ve sonuç odaklı bir kurum olarak, geçmişten aldığımız güç ve sahip olduğumuz deneyim ile kültür ve sanatta öncü, turizmde önder bir Türkiye’nin inşası ve ihyası yönünde çalışmalarımızı sürdüreceğiz.” ifadelerini kullandı.
RTÜK Başkanı Şahin: “564 milyon 301 bin liralık bütçe öngörüyoruz”
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) Başkanı Ebubekir Şahin de yaptığı sunumda ekim sonu itibarıyla RTÜK İletişim Merkezi’ne toplam 29 bin 291 bildirimde bulunulduğunu, bu bildirimlerin yüzde 56,7’sinin erkeklerden, yüzde 43,2’sinin de bayanlardan geldiğini bildirdi.
En fazla dizilerle ilgili bildirim ve şikayet aldıklarına işaret eden Şahin, “reality show” ile “beceri ve direnç yarışmaları”nın da en fazla şikayet ve bildirime mevzu olan programlar olduğunu aktardı.
Toplumun her kesitinde ve yaş kümesinde gerçekleşen izleme dinleme eğilim ve değişimlerine ait gençler üzerinde yaptıkları araştırmanın sonuçlarını paylaşan Şahin, 15-21 yaş kümesindeki gençlerin medya araçlarını kullanması, dijital okuryazarlık ve ekran bağımlılığı seviyelerinin ele alındığını lisana getirdi.
Şahin, “Araştırmamızda alt sosyo ekonomik gruplara mensup ailelerin çocuklarının dijital bağımlılığının daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Televizyon izleme süresi dünya genelinde 2 saat 54 dakika, Türkiye genelinde ise 4 saat 33 dakikadır. Gençlerde ise 1 saat 42 dakika olarak belirlenmiştir.” sözlerine yer verdi.
RTÜK olarak yurt içi ve dışında gerçekleştirilen sempozyum ve çalıştaylara ait kurulu bilgilendiren Şahin, 2023 için 564 milyon 301 bin liralık bütçe öngördüklerini bildirdi.
(Bitti)
